Hồi ký thân phận (phần I)

Hồi ký thân phận – Tác giả: Vũ Quân Ngọc Tuấn
–
Chương I
Màn đêm yên tịnh buông phủ bao trùm xuống cả một thành phố nhỏ bé, có lẽ lúc này mọi người đang chìm trong giấc ngủ say nồng sau một ngày lao động mệt nhọc. Đất nước đang có chiến tranh, mặc kệ, họ cứ ngủ, ngủ vô tư cho dù tai họa có thể ập xuống bất cứ lúc nào.

Trong một ngôi nhà nằm ngay trên mặt tiền đường Nguyễn Đức Cảnh số 67 phố Hàm Tử khu Lê Chân Hải Phòng có một người phụ nữ dáng người thấp bé tuổi trạc ngũ tuần vẫn còn thao thức. Bà không sao ngủ được là vì cậu bé khoảng hơn một tuổi cứ khóc nhề nhệ. Quái lạ! tại sao dỗ mãi mà nó chẳng chịu nín dùm, bố mẹ nó đành đoạn bỏ nó lại đi đâu không ai biết, bà phải đem về nuôi. Có lẽ nó nhớ mẹ, khát sữa. Tiếng khóc của nó càng lúc càng làm cho bà thêm bối rối. Bà ru nó, nó càng khóc, bà hù dọa, nó càng khóc to. Cậu bé lúc này hình như cũng hiểu được tâm trạng của bà nên càng làm nũng, cuối cùng bà buộc lòng phải bế nó lên, khoá cửa và hai bà cháu lầm lũi bước vào trong màn đêm.

Đêm nghĩa trang thật lạnh lẽo hoang vắng đìu hiu, thật đúng với nghĩa đen của nó. Không biết nghĩa trang này có từ bao giờ? Là nơi yên nghỉ của những người Ngoại quốc đã vĩnh viễn nằm lại nơi đất khách quê người mà dân địa phương vẫn quen gọi là nghĩa địa tây. Nhiều ngôi mộ được sắp xếp thứ tự nằm xung quanh một cây thập tự giá phản chiếu ánh sáng rực rỡ nhờ những ngọn đèn viền trên cây thập tự nhưng cũng không đủ sáng để soi rọi thẩm thấu vào trong sâu thẳm tận cõi vĩnh hằng.

Trong cái màn đêm hoang vắng đó. Bà lão cứ dò dẫm, dò dẫm từng bước một trên lối mòn mà dường như rất ít người đặt chân đến. Thằng bé trên tay đã nín hẳn không còn khóc nhề nhệ như lúc ở nhà, nó ôm chặt lấy bà lặng lẽ quan sát xung quanh bốn bên nghĩa trang vắng lặng. Theo sự chỉ dẫn của bà lão, thằng bé bắt đầu cảm thấy sờ sợ, nó cố gắng thẩm định xem trong cái cõi hư không đó có sự hiện diện những người ở thế giới bên kia như lời bà nói. Nó đưa mắt tìm kiếm nhưng chẳng thấy được gì, chỉ nghe có tiếng gió thổi như những lời ai oán trong cái không gian cô đọng và bỗng chốc lại xuất hiện một vài chú mèo hoang.

Thế rồi hai bà cháu cũng đến được nơi cần đến. Đó là một xý nghiệp thực phẩm mà mọi người vẫn thường gọi là "ba toa". Một ông cụ râu tóc bạc phơ tuổi gần tám mươi bước ra sửng sốt khi thấy hai bà cháu đêm hôm khuya khoắt:
Nó khóc, tôi dỗ không nín … đem vào cho ông dỗ!

Mọi người cười ồ lên, họ bảo bà nhớ ông kiếm cớ bế cháu vào thăm ông. Thằng bé ôm chặt lấy bà nhìn ông cụ rất xa lạ, đôi mắt nó còn ướt, nét sợ hãi điểm trên khuôn mặt lem luốc. Ông cụ đưa mắt nhìn nó hóm hỉnh lâu lâu lại đưa tay sờ lên mặt nó như kiểu làm quen. Mọi người nói chuyện râm ran, thằng bé lắng tai nghe mà thấy vui vui ở trong lòng cũng bớt đi phần nào nỗi đơn độc, còn ông cụ thì cứ đi qua đi lại nói nói cười cười cũng làm cho nó bớt đi nỗi sợ hãi. Cuối cùng ông nó bảo:

Cháu về ngủ cho ngoan sáng mai ông về! Và một lần nữa hai bà cháu lại lầm lũi bước vào trong màn đêm.


–
Chương II
Thời gian cứ lặng lẽ trôi qua trong căn nhà chỉ có ba người. Ông cụ mỗi ngày vẫn đi làm từ đêm khuya cho đến rạng sáng, thằng bé ở nhà với bà rồi cũng quen dần với sự thiếu thốn tình cảm của những bậc sinh thành, nó đã bắt đầu trở thành niềm vui, niềm an ủi và hy vọng của hai ông bà từ lúc nào không biết, hằng ngày nó vẫn thường quấn quýt bên chân bà bập bẹ khẽ gọi hai tiếng bà ơi để rồi sau này chính bà nó mới là biểu tượng quan trọng trong đầu mà nó không bao giờ quên được.

Còn ông cụ tuy rằng tuổi đời đã xấp xỉ tám mươi nhưng ông vẫn thường quan tâm đến các con các cháu, có lẽ do ảnh hưởng của cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai để lại nên ông đã phải chịu mất đi những người thân yêu nhất, mọi công việc trong gia đình dòng họ đều một tay ông gánh vác.

Ông thường hay cõng thằng bé về quê thăm con cháu nhân tiện thể hiện tinh thần trách nhiệm trong những ngày giỗ quải, mỗi lần đi như vậy, thằng bé luôn được ông nó cho ngồi cạnh cửa sổ trên xe. Nó thường lặng lẽ quan sát những người nông dân cần cù làm việc trên những cánh đồng lúa xanh mơn mởn, hay tranh thủ thưởng thức hương vị đồng quê phảng phất trong gió mùi lúa trổ đòng đòng, hoặc tận hưởng cảnh hoàng hôn khi mặt trời dần dần khuất dạng sau những rặng núi xa xa.

Vào những ngày mùa đông mưa dầm gió bấc, thằng bé cũng cảm thấy lòng buồn rười rượi, một nỗi xót xa và lạnh lẽo đã xâm nhập vào trong tâm hồn bé bỏng của nó. Nó thường chăm chú rất lâu vào những người cất vó, đánh giậm hay mò cua bắt ốc trên những cánh đồng nước trắng xóa. Thằng bé tự đặt câu hỏi trong đầu là một mảnh áo tơi mỏng manh kia liệu có đủ ấm để che chở cho những con người đơn độc trước những làn gió bấc lạnh cắt da thịt kèm theo mưa dầm dề dai dẳng, lòng nó như thắt lại và tưởng tượng chính mình là những con người đơn độc ấy.

Thế rồi thằng bé cũng được lớn lên trong tình yêu thương của ông bà, của những người trong dòng họ Vũ. Tuy nhiên nó thường hay bắt gặp nỗi lo lắng luôn điểm trên gương mặt của ông, có lẽ ông rất e ngại cho tương lai của nó sau này. Ông sợ rằng người ta sẽ áp đặt lên nó một số phận không tốt bởi vì thân phận của bố nó vô cùng bí ẩn mà mọi người sẽ cố tình che đậy. Một sự tranh chấp ngầm giữa ông nó và những người có liên quan. Trong bối cảnh đất nước đang có chiến tranh ác liệt, thằng bé luôn được ông nó bảo vệ một cách tuyệt đối, hình như ông sợ sẽ không làm tròn bổn phận trước những tâm linh vô cùng bí ẩn, nhiều lúc ông nó muốn nói cho nó biết một điều gì đó nhưng rồi lại thôi.

Ông thường hay cõng nó đến thăm rất nhiều người kể cả những người xa lạ mà sau này khi lớn lên nó vẫn chưa biết được mối quan hệ giữa nó và họ, có lẽ ông nó muốn ngầm bảo cho nó biết rắng đó mới chính là những người thân thuộc có quan hệ huyết thống gần gũi nhất.

Thằng bé tuy còn nhỏ nhưng nó đã mang nặng trong lòng một nỗi khổ tâm vì người khác. Nó thường hay giúp đỡ những người phụ nữ nghèo khổ nhất là khi trên tay họ còn bồng ẵm thêm đứa trẻ, một con kiến nó cũng không nỡ giết, những con vật khi gặp hoạn nạn đều được nó ra tay cứu giúp kể cả loài rắn độc.

Thằng bé cũng rất thường hay ngồi trầm ngâm suy tư vào những buổi chiều hoàng hôn tắt nắng hay những ngày mưa buồn rơi ảm đạm, hoặc ngồi một mình nhìn những áng mây trôi mãi, trôi mãi về một phương trời vô định. Những bài ca, vở kịch hay mẩu chuyện nào đó nói về nỗi thống khổ của người phụ nữ nó đều nhớ rất rõ.

Thằng bé cũng thường hay quan sát bà nó ngồi đơn độc một mình, đôi mắt bà buồn bã nhìn vào khoảng không vô tận, có lẽ bà đang hồi tưởng lại quãng thời gian còn trẻ hoặc đang nhớ lại những người thân của bà nay đã không còn. Một hôm nó sà vào lòng bà nũng nịu rồi hỏi những câu rất ngây ngô: Bà ơi! Quê bà ở đâu hả bà? Bố mẹ bà là ai? Bà có anh chị em không?

Tại sao nó lại hỏi bà như vậy? Bởi vì trong đầu óc non nớt của nó, nó vẫn thường được ông cõng về quê, được ngắm nhìn những cánh đồng cò bay thẳng cánh, nó vẫn được gọi hai con người rất xa lạ với nó từ khi còn bé là bố mẹ. Nó cũng có chị, có em, có bạn bè để vui chơi, còn bà, nó chưa hề nhìn thấy bố mẹ của bà và rất ít khi thấy bà về quê nên nó đã thắc mắc trong đầu.

Bà nó khẽ đưa tay vuốt lên đầu nó rồi bảo:
Quê bà ở rất xa, mãi tận Hưng Yên, nơi có những vườn nhãn sai quả. Bố mẹ bà đã chết vào năm 1945 khi mà nạn đói kém hoành hành tại Hải Phòng, bà có một người chị gái cũng ra Hải Phòng như bà nhưng đã thất lạc không biết ở đâu?

Thằng bé nghe bà nói mà lòng trĩu nặng, suy nghĩ một lúc, nó khẽ bảo với bà:
Hôm nào rảnh rỗi, bà cho cháu về thăm quê của bà.

Bà nó quay lại nhìn nó âu yếm, còn nó thì ôm chặt lấy bà như sợ mất đi một người thân yêu nhất. Được một lúc, nó lại hỏi bà:
Bà ơi! Sau này bà chết, cháu ở với ai hở bà?

Bà nó nở một nụ cười hiền hậu rồi mắng yêu nó:
Mẹ bố anh! Sau này bà chết, anh ở với … bố mẹ anh chứ ở với ai mà hỏi?

Nó liền phản ứng lại một cách gay gắt:
Không! cháu không ở với bố mẹ! cháu … chỉ ở với bà!
Câu nói đầy tính quả quyết của nó đã làm cho bà phải giật mình và suy nghĩ.

https://www.youtube.com/watch?v=wQRo4odX-FM

Chương III

Chiến tranh quả là khốc liệt, nó đã cướp đi sinh mạng của biết bao người vô tội, nhà cửa, trường học, đường xá trở nên điêu tàn, bao nhêu gia đình phải chịu cảnh ly tán, nhiều đứa trẻ bỗng dưng trở thành côi cút chỉ sau một giấc ngủ.

Thằng bé lúc này cũng đã được chín tuổi, nó phải rời xa vòng tay yêu thương của ông bà để về ở trong một gia đình có bố mẹ hẳn hoi. Nó còn nhớ như in vào cái đêm hôm đó, khi còi báo động chưa kịp dứt, nó đã nghe thấy tiếng pháo cao xạ, tiếng tên lửa, hòa cùng tiếng máy bay phản lực gầm rít trên bầu trời xé toạc không gian yên tịnh. Bom được rải khắp nơi đã cày xới trên mảnh đất quê hương nơi đã gắn liền tuổi thơ với bao nhiêu là kỷ niệm. Bom nổ đã làm rung chuyển cả khu nhà tập thể mà nó đang ở.

Ngồi trong gầm cầu thang, thằng bé đưa mắt nhìn thẳng về phía trước chỉ thấy toàn là khói lửa chiến tranh. Nó trầm ngâm suy tư nhớ đến ông bà, bạn bè, thầy cô … Trong khi mọi người xôn xao bàn tán xác định xem địa điểm nào của Hải Phòng bị trúng bom thì nó ngồi lặng im như một pho tượng, suy nghĩ đến viễn cảnh trong tương lai và cầu mong sẽ có một ngày bình yên trở lại.

Thế rồi những đợt không kích dữ dội cũng từ từ chấm dứt, tiếng súng phòng không cũng dần dần ngớt hẳn, tiếng còi hụ lại vang lên báo cho mọi người biết để ai về nhà nấy. Thằng bé theo chân mọi người để trở về nhà. Đêm hôm đó nó đã thức trắng không sao ngủ được, một nỗi buồn và lo lắng thật sự đã xâm nhập vào trong tâm hồn thơ dại của nó, hình như thằng bé cũng đã đoán được rằng sắp tới đây sẽ có sự chia ly giữa nó và những người thân yêu nhất.

Sáng hôm sau khi mặt trời vừa ló dạng, thằng bé đã phải theo chân một người phụ nữ mà nó gọi là mẹ cùng bốn đứa trẻ khác là chị và em. Mớ hành trang nó cõng trên người bao gồm nồi ơ xoong chảo, gạo thóc mắm muối lặng lẽ bước theo mọi người để tiến hành một cuộc di tản ra khỏi thành phố. Trên đường đi nó đã chứng kiến tận mắt cảnh đổ nát hoang tàn, cảnh người chết cháy đen như than, cảnh từng đoàn người lũ lượt di tản đủ các hướng đông tây nam bắc, có những người phụ nữ khóc lóc thảm thiết khi phải mất đi những người thân hoặc thất lạc những đứa con, hay cảnh những người mang gương mặt thất thần biểu hiện của sự bất ổn tâm lý.

Cứ như thế thằng bé cứ lầm lũi, lầm lũi từng bước chân nặng nề với số hành trang lỉnh kỉnh trên người. Hình như nó không biết mệt, cũng chẳng thấy đói và khát. Trên cuộc hành trình kéo dài gần tám giờ đồng hồ, nó cứ đi đi mãi mà vẫn chưa tìm được điểm định cư, một nỗi thất vọng và lo lắng bắt đầu phảng phất trên gương mặt của người phụ nữ dắt nó đi cùng.

Bên lũy tre ven làng thuộc huyện Kiến An mà mọi người tạm ngồi nghỉ chân, thằng bé nghe văng vẳng bên tai có tiếng đứa trẻ trạc tuổi nó đang đọc vanh vách một bài thơ mà hình như rất quen thuộc đối với nó.

Lũy tre xanh xanh
Lũy tre xanh xanh
Làng tôi làng anh
Cùng giống nhau nhỉ
Có lũy tre xanh
Bên lũy tre xanh
Có chim Vàng Anh …

Thằng bé cứ ngồi im chăm chú lắng nghe từng chữ từng lời. Nó đưa mắt quan sát quang cảnh bốn bên tĩnh lặng mà cảm thấy trong lòng lắng đọng một điều gì đó vô cùng thiêng liêng, vô cùng thương nhớ?

Trong khi mọi người đang bần thần do cơn đói và khát cộng thêm nỗi lo lắng khi mà mặt trời đang dần dần khuất dạng, một bà cụ bước đến tiến gần về phía mọi người bắt chuyện làm quen. Sau những câu chuyện xã giao, bà cụ đưa mọi người về nhà nghỉ để tránh màn đêm chuẩn bị buông xuống và cũng chính tại nơi này, thằng bé đã gặp phải một tai họa và số phận của nó sẽ trở thành oan nghiệp nếu như không nhờ vào sự may mắn ...